Desde khi vũ khí hạt nhân xuất hiện, loài người đã sống trong bóng tối của sự kiềm chế hạt nhân. Việc sở hữu kho vũ khí hạt nhân đã trở thành biểu tượng chính của sức mạnh quân sự và công cụ ảnh hưởng chính trị. Hiện nay trên thế giới có chín quốc gia, cả chính thức và thực tế, nắm giữ vũ khí hạt nhân, nhưng đa số số lượng đầu đạn hạt nhân tập trung trong tay hai cường quốc — Nga và Hoa Kỳ. Câu hỏi ai có nhiều hơn không chỉ vượt ra khỏi số lượng: nó phản ánh cấu trúc an ninh quốc tế và cân bằng chiến lược của thế kỷ 21.

Đối đầu lịch sử của hai siêu cường

Chiến tranh vũ khí hạt nhân bắt đầu vào năm 1945, khi Hoa Kỳ là quốc gia đầu tiên thử nghiệm và sử dụng bom nguyên tử. Đến cuối những năm 1940, Liên Xô đã tạo ra vũ khí hủy diệt hàng loạt của riêng mình, mở đầu cho sự cân bằng hạt nhân. Trong suốt cuộc chiến lạnh, cả hai bên đã tăng cường kho dự trữ, tạo ra hàng nghìn đầu đạn và phương tiện vận chuyển — từ tên lửa đạn đạo liên lục địa đến tàu ngầm và máy bay ném bom chiến lược.

Đến giữa những năm 1980, trên thế giới có hơn 60.000 đầu đạn hạt nhân, trong đó khoảng 95% thuộc về Liên Xô và Hoa Kỳ. Sau khi Liên Xô sụp đổ, Nga di chuyển kho dự trữ lớn nhất, mặc dù số lượng đầu đạn từ đó đã giảm hơn mười lần, nhưng cân bằng lực lượng vẫn duy trì giữa hai quốc gia.

Arsenal hiện đại và cân bằng chiến lược

Theo các tổ chức phân tích quốc tế, hiện nay Nga sở hữu số lượng đầu đạn hạt nhân lớn nhất — cả những đầu đạn triển khai và những đầu đạn trong kho. Hoa Kỳ đứng thứ hai, nhưng vẫn duy trì ưu thế công nghệ trong lĩnh vực hệ thống vận chuyển và hiện đại hóa.

Dưới đây là bảng so sánh phản ánh ước tính về tiềm năng hạt nhân của các cường quốc hàng đầu:

(Dữ liệu trung bình theo ước tính từ các nguồn công khai, tình trạng vào năm 2025.)

Nga: từ cân bằng đến lãnh đạo chiến lược

Cộng hòa Nga đã di chuyển không chỉ kho dự trữ lớn nhất từ Liên Xô mà còn công nghệ độc đáo. Chiến lược hiện đại của Nga dựa trên nguyên tắc «bảo vệ hạt nhân» — đảm bảo rằng không có quốc gia nào dám tấn công quân sự trực tiếp.

Lực lượng hạt nhân của Nga bao gồm ba thành phần: tên lửa hầm và tên lửa di động, hệ thống tên lửa đạn đạo dưới nước và không quân chiến lược. Các hệ thống phóng tên lửa mới nhất «Yars», «Sarmat» và tàu ngầm phóng tên lửa «Borey-A» đảm bảo sự linh hoạt và mức độ sẵn sàng cao. Đặc biệt chú ý đến việc phát triển các hệ thống siêu âm như «Avangard» và «Kinzhal», có khả năng vượt qua các hệ thống phòng thủ tên lửa hiện đại.

Hoa Kỳ: đặt cược vào công nghệ và sự hiện diện toàn cầu

Đạo lý hạt nhân của Hoa Kỳ truyền thống dựa trên khái niệm «phản công» và kiềm chế toàn cầu. Hoa Kỳ có mạng lưới cơ sở và đồng minh, cho phép đặt vũ khí hạt nhân ngoài lãnh thổ của mình — ở châu Âu và khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Trong những năm gần đây, Washington đã tích cực hiện đại hóa lực lượng của mình, thay thế tên lửa Minuteman III bằng các hệ thống Sentinel mới và cập nhật máy bay ném bom chiến lược B-21 Raider và tàu ngầm hạt nhân lớp Columbia. Hoa Kỳ tập trung vào độ chính xác và linh hoạt trong việc sử dụng, trong khi vẫn duy trì hạn chế về số lượng đầu đạn trong khuôn khổ các hiệp định START.

Người chơi mới và sự thay đổi của cân bằng toàn cầu

Mặc dù cuộc chạy đua hạt nhân không còn mang tính hai bên như trước, cân bằng toàn cầu đang dần thay đổi. Trung Quốc đang tăng cường tiềm năng nhanh chóng, tạo ra các trạm phóng tên lửa hầm mới và tên lửa di động. Ấn Độ và Pakistan duy trì sự kiềm chế khu vực, trong khi Triều Tiên thể hiện khả năng nhằm vào áp lực chính trị.

Tuy nhiên, Nga và Hoa Kỳ vẫn kiểm soát khoảng 90% tất cả các đầu đạn hạt nhân trên thế giới. Khả năng hủy diệt lẫn nhau của họ là cơ sở của khái niệm cân bằng chiến lược được biết đến là MAD (Mutual Assured Destruction, «hủy diệt lẫn nhau đảm bảo»).

Chi phí kiềm chế

Sở hữu vũ khí hạt nhân không chỉ là biểu tượng của sức mạnh mà còn là trách nhiệm lớn. Chi phí duy trì kho dự trữ hàng năm lên đến hàng tỷ đô la, và nguy cơ lỗi hoặc phóng tên lửa ngẫu nhiên vẫn là mối đe dọa thường trực. Các hiệp định quốc tế như START-III nhằm mục đích hạn chế vũ khí, nhưng sự bất ổn chính trị trong những năm gần đây làm cho tương lai của chúng không chắc chắn.

Kết luận

Hiện nay, Nga có số lượng đầu đạn hạt nhân lớn nhất trên thế giới, chỉ略多于 Hoa Kỳ về tổng số заряд. Tuy nhiên, sự lãnh đạo trong lĩnh vực này không thể coi là lợi thế — nó phản ánh sự cân bằng phức tạp giữa nỗi sợ và trách nhiệm.

Vũ khí hạt nhân vẫn là biểu tượng của sức mạnh và yếu đuối cùng một lúc. Sự tồn tại của nó nhắc nhở loài người rằng tiến bộ công nghệ có thể phục vụ không chỉ cho sự phát triển mà còn cho sự hủy diệt. Câu hỏi «ai có nhiều hơn» thực chất không phải là cuộc đua mà là lời kêu gọi thận trọng — vì trong thế giới mà một lỗi có thể trở thành cuối cùng, không có người chiến thắng.

Permanent link to this publication: